Lekcja geografii politycznej w klasie IIA z użyciem programu QGIS

Uczniowie klasy IIA, realizujący program geografii rozszerzonej,  w czasie lekcji wykonywali mapy, na których zaznaczali przynależność terytorialną różnych miejsc na Ziemi.

Praca polegała na przygotowaniu projektu z mapami zawierającymi informacje o przeszłości kolonialnej dzisiejszych państw świata i terytoriów zależnych.

Troje uczniów pracowało już w zeszłym roku z programem QGIS, a dwoje, którzy w tym roku dołączyli do grupy uczyli się obsługiwania QGIS-a od początku. Uczniowie pracowali na szkolnych laptopach.

Mapy stanowiące podkład do tworzonych później warstw zostały wykonane jako warstwy wektorowe. Dane do tych warstw zostały pobrane ze strony:

https://www.naturalearthdata.com/downloads/

Uczniowie pracowali z atlasem historycznym i z informacjami przygotowanymi wcześniej przez nauczyciela.

Geografia polityczna wymaga nauczenia się na pamięć bardzo dobrze mapy politycznej  świata. Uczniowie, aby dobrze zrozumieć obecne procesy polityczne, zależności handlowe, rozmieszczenie religii, języki urzędowe muszą dobrze poznać dawną przynależność terytorialną dzisiejszych państw świata. Mapy elektroniczne dają możliwość łatwego pokazania na mapie zmieniającej się przynależności politycznej. Uczniowie tworzyli oddzielne warstwy dla poszczególnych państw macierzystych. Na 3 lekcjach powstały warstwy:

Kolonie portugalskie

Kolonie hiszpańskie

Kolonie angielskie

Kolonie francuskie

Kolonie holenderskie

Kolonie niemieckie

Kolonie duńskie

Kolonie włoskie

Kolonie belgijskie

Tereny należące do Rosji

Mapa posiadłości kolonialnych w małej skali jest mało czytelna, ale w czasie pracy z dużymi skalami pozwala na odczytanie wielu szczegółów. Taka mapa pomaga w uczeniu się. Projekty w QGIS umożliwiają szybkie etykietowanie map. Wszystkie atrybuty warstwy mogą być uwidoczniona na mapie lub w tabeli. Mapy wykonane w QGIS mogą być bardzo pomocne przy samodzielnym powtarzaniu materiału i przepytywaniu. Należy wtedy użyć narzędzia i –informacji. Uaktywniamy warstwę w której zapisane są treści, które chcemy powtórzyć i przygotowujemy wygląd mapy z minimalną treścią. Najeżdżając ikoną i na dany obiekt sprawdzamy wywołując zapisane treści czy nasza odpowiedź była właściwa.

Przy tworzeniu wydruków map w małych skalach (dla całego świata) lepiej zastąpić metodę sygnatury punktowej na metodę powierzchniową. Należy wówczas uprościć przynależność polityczną danego państwa decydując się na głównego (najważniejszego) kolonizatora. Nie zawsze takie wybory są łatwe. Tak powstaje mapa uproszczonych przynależności terytorialnych, gotowa do wydruku i do wklejenia do zeszytu.

Muszę wspomnieć o tym, że część uczniów dobrze radząca sobie z pracą na lekcji na szkolnych laptopach nie poradziła sobie z instalacją programu QGIS na domowych komputerach. Trudno mi podać, jakie były prawdziwe powody. Niektórzy uczniowie mają komputery Mac i  zgłaszali to jako problem przy instalowaniu QGIS. Jednakże inni posiadający takie same komputery poradzili sobie bez trudu. Każde nowe wyzwanie wymaga trochę czasu i cierpliwości, a z tym niektórzy mają problemy.

Z punktu widzenia dydaktycznego program QGIS uważam jako bardzo przydatny w praktyce szkolnej.